Mwyar duon

Ffrwyth bwytadwy yw mwyar duon sy'n tyfu ar fiaren (neu'r Rubus fruticosus) a cheir sawl math gwahanol. Mae'r gair "mieri" yn cyfeirio at y berth pigog hwnnw yn air a glywir ar lafar gwlad. Mae'n blodeuo rhwng mis Mai a mis Awst. Mae'r blodau'n wyn neu'n binc a'r ffrwythau'n ddu neu'n biws tywyll.

Gellir defnyddio'r ffrwyth i wneud jam, win neu darten. Ceir dros 375 math gwanhanol ac mae llawer ohonyn nhw'n perthyn yn agos at ei gilydd.

 Souffle Mwyar Duon (rysáit gan Bryn Williams):

• Ar gyfer 8 person

• Ar gyfer y mowldiau:
• 60g menyn (heb halen) wedi meddalu
• 40g siwgr caster
• Ar gyfer y soufflé:
• 600g mwyar duon (mewn piwri wedi eu hidlo i gael gwared â'r hadau)
• 15g o flawd corn
• 150g siwgr caster
• 9 gwynwy ŵy
• Siwgr eisin i ysgeintio

I baratoi'r rhain o flaen llaw curwch y gwynwy wyau i mewn i'r jam fel uchod yna rhowch y gymysgedd yn yr oergell am hyd at 3 awr cyn eu coginio. Coginiwch fel uchod a gweinwch yn syth.
 

Mae gymaint o bobl yn poeni am wneud soufflé, ond does dim angen. Mae'r un yma yn ysgafn a blasus ac mae'r mwyar siarp yn fendigedig. Mae modd paratoi'r pwdin yma o flaen llaw hefyd! Gallwch baratoi'r jam o leiaf ddiwrnod o flaen llaw tra bo'r soufflé yn hapus i eistedd am hyd at 3 awr cyn mynd i'r popty.

Cynheswch y popty i 180c/350f/marc nwy 4.

Cymerwch 6 ramecin neu ddysgl soufflé a brwsiwch y tu fewn iddynt gyda'r menyn wedi ei doddi. Yna ysgeintiwch gyda'r siwgr caster a'u gosod yn yr oergell nes bod eu hangen.

Dewch â'r piwrî mwyar duon i'r berw mewn sosban drom dros wres isel a'i fudferwi am 2 funud.

Mewn powlen fach toddwch y blawd corn mewn 25ml o ddŵr ac arllwyswch i mewn i'r piwri. Cymysgwch yn dda. Nesaf ychwanegwch 100g o'r siwgr a'i fudferwi nes bod y piwri wedi lleihau ac yn drwchus fel jam. Curwch y gymysgedd bob 1-2 funud i'w atal rhag sticio neu losgi. Dylai fod gyda chi tua 250-300g o jam. Gosodwch i un ochor i oeri.

Mewn dysgl sych ychwanegwch y siwgr caster sy'n weddill i'r 8 gwynwy ŵy a'u curo nes eu bod yn ffurfio pigau meddal. Cymerwch un llond llwy o'r gwynwy wyau a'u curo i mewn i'r jam er mwyn llacio'r gymysgedd. Yn ofalus plygwch weddill yr wyau nes eu bod wedi eu cymysgu.

Rhowch y gymysgedd i mewn i'r 6 ddysgl a'u gosod yn y popty am 9-11 munud. Pan fo'r soufflé wedi codi ysgeintiwch siwgr eisin drostynt. Gweinwch gyda hufen iâ fanila.

Gair y mis: Gair

Ar y gair:  yn syth bin, ar unwaith

Ar y gair, cerddodd y prifathro i mewn â neges ac wrth sgwrsio, sylwodd ar wynebau hapus y plant a holodd pa waith oedd yn rhoi'r fath bleser iddynt.

Gair i gall:  word to the wise

Hefyd: Awgrym i gall, gair i angall (a nod to the wise, a word to the foolish)

Alcohol a diodydd egni – gair i gall.

Gair mwys: pun, play on words

Gair Mwys yw’r math o dechneg sy'n cael ei ddefnyddio fel rhyw fath o jôc gan amlaf. Mae llawer o'r rhain yn jôcs un llinell, bachog. Fel arfer, gair mwys yw pan mae gair â dwy ystyr yn mynd i mewn i frawddeg lle mae'r ystyron yn eglur o'r ddau safbwynt, e.e.

Yma o Hud! - Dewin y gân yn rhoi noson o swyn pur (Penawd yn sôn am Dafydd Iwan yn dod i berfformio, gan gyfeirio at ei gân Yma o Hyd.)

Roedd ar fy meddwl i gael hyd i fy oriawr coll i, ond doedd yr amser ddim gen i.

Cael y gair o fod: to gain a reputation

Pan oedd yn ei arddegau cafodd y gair o fod yn bêldroediwr da.

Gair dros ysgwydd: empty promise

Gair yn ei bryd: ‘le mot juste’

Torri gair:  

(i)                  Siarad – Nid yw torri gair â’i gymydog ers blynyddoedd

(ii)                Torri addewid

Gair teg  (hefyd ‘mwythair’):  euphemism

Un o’r rhesymau tros gyfyngu iaith yw ein bod yn hoff o gadw draw o bethau ‘anwaraidd’:  y tabŵs mawr yw rhyw, mynd i’r tŷ bach, a hyd yn oed marwolaeth ei hun. [Golwg]

anwaraidd = uncivilized

Gwell un gair gwir na chan gair teg.

Heb ddweud gair o’m pen:  without saying a word

Aeth Kate allan heb ddweud gair o'i phen.

Cyhydnos yr Hydref

Hen rigwm o sir Benfro: Hanner Mowrth a hanner Medi / Dydd a nos 'run hyd 'i gily'. Bron iawn... ar 22 Medi y bydd cyhydnos yr hydref eleni.

Diolch i "Ein Cymraeg"

Cyhydnos =equinox